پتانسیل عمل قلب و ارتباط آن با نوار قلب

پتانسیل عمل قلب مجموعه ای از تغییرات در فعالیت الکتریکی سلول های ماهیچه قلب است که در پاسخ به یک محرک رخ می دهد. این یک جنبه حیاتی از عملکرد قلب و عروق است و نقش کلیدی در تنظیم ریتم و انقباض قلب دارد.

پتانسیل عمل قلب را می توان به چند مرحله تقسیم کرد، از جمله مرحله استراحت، مرحله دپلاریزاسیون، مرحله رپلاریزاسیون و مرحله بهبودی.

مرحله استراحت به بار الکتریکی طبیعی سلول های قلب اشاره دارد که منفی است و با تعادل یون های دارای بار مثبت و منفی در سراسر غشای سلول حفظ می شود.

فاز دپلاریزاسیون با باز شدن کانال‌های یونی در سلول‌های قلب آغاز می‌شود که به یون‌های دارای بار مثبت اجازه می‌دهد به درون سلول جریان پیدا کنند و باعث می‌شود سلول دارای بار مثبت شود. این موج دپلاریزاسیون از قلب عبور می کند و باعث انقباض هماهنگ عضله قلب می شود که مسئول پمپاژ خون از طریق سیستم گردش خون است.

فاز رپلاریزاسیون پس از عبور موج دپلاریزاسیون و بسته شدن کانال های یونی رخ می دهد و باعث می شود سلول به حالت استراحت خود بازگردد.

مرحله بهبودی به دوره بین ضربان قلب اشاره دارد که طی آن سلول های قلب دوباره تنظیم می شوند و برای چرخه بعدی پتانسیل عمل قلب آماده می شوند.

پتانسیل عمل قلب تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله خواص کانال‌های یونی در سلول‌های قلب، در دسترس بودن یون‌های دارای بار مثبت و منفی و تعادل نیروهای الکتریکی در سراسر غشای سلول است.

به طور کلی، پتانسیل عمل قلب یک فرآیند پیچیده و پویا است که نقش مهمی در تنظیم ریتم و انقباض قلب دارد.

پتانسیل عمل قلب ارتباط نزدیکی با الکتروکاردیوگرام (ECG) دارد. 

هر مرحله از پتانسیل عمل قلب در ECG به عنوان یک شکل موج خاص منعکس می شود. مرحله استراحت با خط پایه ECG نشان داده می شود که سطح پایه فعالیت الکتریکی سلول های قلب است.

فاز دپلاریزاسیون با کمپلکس QRS در ECG نشان داده می شود که یک شکل موج گسترده و بلند است که مربوط به انقباض هماهنگ عضله قلب است. کمپلکس QRS مهمترین شکل موج در ECG است و اطلاعات مهمی در مورد زمان و قدرت انقباض قلب ارائه می دهد.

فاز رپلاریزاسیون با موج T در ECG نشان داده می شود که شکل موج کوچکتری است که بازگشت سلول های قلب را به حالت استراحت خود منعکس می کند. موج T اطلاعات مهمی در مورد بازیابی الکتریکی سلول های قلب ارائه می دهد و برای ارزیابی برخی اختلالات قلبی حیاتی است.

در نهایت، فاز بازیابی با دوره زمانی بین کمپلکس QRS و موج T نشان داده می‌شود که به آن قطعه ST گفته می‌شود. بخش ST بازتاب دوره سکوت الکتریکی بین ضربان‌های قلب است و عامل مهمی در ارزیابی برخی شرایط قلبی است.

در آزمون های پرستاری، این مبحث معمولاً به روش های مختلفی مورد سوال قرار می گیرد. برخی از راه های رایج برای آزمایش درک پتانسیل عملکرد قلب و ارتباط آن با ECG عبارتند از:

سؤالات چند گزینه ای: امتحان ممکن است شامل سؤالات چند گزینه ای باشد که دانش شما را در مورد مراحل مختلف پتانسیل عمل قلب و نحوه نمایش هر مرحله در ECG آزمایش می کند.

 ردیابی ECG: ممکن است از شما خواسته شود که قسمت های مختلف ردیابی ECG را علامت بزنید و رابطه بین هر قسمت و پتانسیل عمل قلب را توضیح دهید.

مطالعات موردی: این سبک سوالات ممکن است شامل مطالعات موردی باشد که از شما می‌خواهد ECG را تفسیر کنید و پتانسیل عمل قلب و ارتباط آن با ECG را توصیف کنید.

سؤالات مبتنی بر سناریو: ممکن است از شما سؤالاتی بر اساس سناریو پرسیده شود که لازم است دانش خود را در مورد پتانسیل عمل قلب و ECG در موقعیت های واقعی به کار ببرید.

در اینجا چند سوال چهار گزینه ای با پاسخ های تشریحی مربوط به پتانسیل عمل قلب و ارتباط آن با ECG وجود دارد:

علت اصلی دپلاریزاسیون در پتانسیل عمل قلب چیست؟

الف- افزایش غلظت یون پتاسیم
ب- افزایش غلظت یون کلسیم
ج- کاهش غلظت یون سدیم
د- کاهش غلظت یون کلسیم

پاسخ: ب- افزایش غلظت یون کلسیم
توضیح: دپلاریزاسیون در پتانسیل عمل قلب ناشی از هجوم یون های کلسیم به داخل سلول است که باعث می شود پتانسیل غشاء مثبت تر شود و به آستانه برسد و پتانسیل عمل را تحریک کند.

شکل موج ECG در کدام مرحله از پتانسیل عمل قلب مثبت‌تر است؟

الف. پتانسیل غشاء در حال استراحت
ب. بالا رفتن
ج. رپولاریزاسیون
د. کفه

جواب : ب
توضیح: شکل موج ECG در مرحله بالارفتن پتانسیل عمل قلب، که به نام “کمپلکس QRS” نیز شناخته می شود، مثبت ترین است. این مرحله ای است که دپلاریزاسیون سریع اتفاق می افتد و سیگنال الکتریکی در سراسر بطن ها پخش می شود و باعث انقباض آنها می شود.

علت اصلی رپلاریزاسیون در پتانسیل عمل قلب چیست؟

الف- افزایش غلظت یون پتاسیم
ب- افزایش غلظت یون کلسیم
ج- کاهش غلظت یون سدیم
د- کاهش غلظت یون کلسیم

پاسخ: الف- افزایش غلظت یون پتاسیم
توضیح: رپلاریزاسیون در پتانسیل عمل قلب ناشی از خروج یون های پتاسیم به خارج از سلول است که باعث منفی شدن پتانسیل غشا و بازگشت به حالت استراحت می شود.

شکل موج ECG که نشان دهنده رپلاریزاسیون است چیست؟

الف. موج P
ب. مجتمع QRS
ج.موج T
د. موج U

جواب: موج T
توضیح: موج T در شکل موج ECG نشان دهنده رپلاریزاسیون در پتانسیل عمل قلب است. مرحله ای است که سلول ها به حالت استراحت خود باز می گردند و شکل موج ECG منفی تر می شود.

امیدوارم این سوالات به شما در درک بهتر رابطه بین پتانسیل عمل قلب و ECG کمک کند! اگر خواستید در تفسیر نوار قلب حرفه ای شوید، دوره میکرولرن رو به شما پیشنهاد میکنم. (اطلاعات بیشتر)